NGAZËLLIMET E ZHGËNJIMET E NJË LETËRSHKRUESI PËR REALITETIN

Nga: Gani Bajrami

(Hamza Halabaku: “Letra mikut në amshim” – letra imagjinare mikut e shkrimtarit të ndjerë, Zejnullah Halili, botoi Shtëpia botuese “Drita press”, Prishtinë 2024, me redaktor Gani Bajrami dhe recensues Sulejman Dërmaku)

Shkrimtari dhe publicisti Hamza Halabaku, në librin e tij më të ri “Letra mikut në amshim” ka zgje­dhur që rrëfimet për aktualitetin shoqëror e politik brenda harkut kohor nga viti 2018 deri në pranverë të vitit 2023, t’ia ofrojë lexuesit në formë të letrave ima­gjinare drejtuar mikut të tij, shkrim­tarit të ndjerë, Zejnullah Halili, i cili nga kjo botë u shkëput në moshë të re, tash e 20 vjet më parë. Të rikujtojmë se shkrimtari i njohur për fëmijë, Zejnullah Halili, i cili ka lindur më 5 nëntor 1945 në fshatin Kokaj të Gjilanit në Kosovë, ka vdekur në Prishtinë më 24 shkurt të vitit 2004, pra pa i mbushur 59 vjet, në kohën kur ishte më kulm të krijimtarisë së tij letrare, sidomos në letërsinë për fëmijë.

Dhe pse pikërisht autori i 12 librave të më hershëm, Hamza Halabaku, e zgjodhi Zejnullah Halilin e ndjerë t’i shkruajë letra imagjinare? Nuk ishte vetëm pse të ndjerin e kishte mik të mirë, por letërshkruesi, duke e çmuar shumë Zejnullah Halilin, ishte i bindur se ai u takonte atyre figurave magjike letrare, që janë rrënjosur thellë në kujtesën tonë kulturore e kole­ktive. Dhe ku të gjente Hamza Halabaku një per­sonaliet më komplet, nga rrethi i miqve të tij, që si letërshkrues t’i rrëfehet më me sinqeritet, të zbra­zët duke i vënë në spikamë të bërat dhe të pabërat tona si shtet dhe si komb...

Sepse, Zejnullah Halili personalitetin e tij brilant e ndërtoi kudo ku ishte dhe kudo ku veproi, edhe si mësues, edhe si krijues letrar, edhe si drejtues i revistave letrare për fëmijë Gazeta e Pionierëve (GEP) një kohë dhe “Pionieri” më vonë, por edhe si bashkëpunëtor i Radio-Prishtinës.

Letërshkruesi Hamza Halabaku në letrat e tij, përfshirë në këtë libër, kap një trajektore, siç u përmend më lart, nga viti 2018 deri në pranverë të vitit 2023, që karakterizohet me shumë ngjarje dinamike që u zhvilluan në Kosovë dhe rreth Kosovës, e që koincidon me periudhën kohore ndërmjet 15-vjetorit dhe të 20-vjetorit të shkuarjes në amshim të poetit, mikut të tij, Zejnullah Halili. Periudha kohore për të cilën shkruan Hamza Halabaku karakterizohet me tensione të larta ndër­mjet Kosovës dhe Serbisë, me momente kur dukej se palët herë po afroheshin e herë po largoheshin, në përpjekjet për të përmbyllur një proces norma­lizimi marrëdhëniesh, që është kusht për përpa­rimin e të dyja palëve në proceset integruese në Bashkimin Evropian. Bie fjala, në mesin e ndodhive të rëndësishme për Kosovën në vitin 2018 ishte votimi i marrëveshjes së demarkacionit me Malin e Zi, me ç’rast Kosova humbi territor dhe nuk iu liberalizuan vizat. Viti vijues 2019, sipas letër­shkruesit, ishte një vit që Kosova do të donte ta harronte, sepse asnjë nga “çështjet e mëdha” nuk u zgjidh në mënyrë efikase, edhe pse shumë pro­ble­me ishin trashëguar nga vitet e kaluara. Në fund të vitit, mezi konstituohet Kuvendi i Republikës së Kosovës, pas zgjedhjeve në të cilat Lëvizja Vetë­vendosje doli e para. Fundi i vitit 2019 dhe kalimi në vitin 2020, Kosovën e gjeti pa qeveri, ndonëse zgjedhjet e jashtëzakonshme u mbajtën më 6 tetor.

Rëfime që kanë shumë eleme­nte të kronikës së kohës

Kosova në vitin 2020 u ballafaqua menjë­herë me zgjedhje të jashtëzakonshme parlamen­tare, pasi LDK doli nga koalicioni dhe Qeveria e Albin Kurtit ra. Ky ishte një vit tejet i rëndë për Kosovën, e cila u ballafaqua me luftën kundër pandemisë të virusit Covid-19, si dhe me presio­nin ndërkombëtar për for­mimin e Gjykata Speciale me seli në Hagë. Edhe vitin 2021 në Kosovë e karakterizuan zgjedhjet për pushtetin qendror dhe atë komunal, tensionet e larta me Serbinë dhe lufta me pandeminë COVID-19. Në zgjedhjet parlame­ntare, të jashtëzakonshme, të 14 shkurtit, Lëvizja Vetëvendosje doli fituese me mbi 50 për qind të votave. Kryetari i Lëvizjes Vetëvendosje, Albin Kurti dhe udhëheqësja e listës Guxo, Vjosa Osmani, zgjedhjet i cilësuan si një referendum dhe shpejt arritën t’i konstituonin organet e pushtetit. Por, krahas opozitës, e cila që në start i shpalli luftë të pakompromis udhëheqjes së re të Kosovës, vitin 2022 e përshkuan tensionet me Serbinë, me barri­kada e rrugë të bllo­kuara në veriun e Kosovës, këm­bime akuzash të forta ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit, por edhe shtim të përpjekjeve ndërko­mbë­tare për të gjetur një zgjidhje, qoftë edhe të ndërmjetme për normalizimin e marrë­dhënieve ndërmjet të dyja palëve - Kosovës dhe Serbisë.

Autori Hamza Halabaku, në cilësi të letër­shkruesit, në këto rrëfime, që kanë shumë eleme­nte të kronikës së kohës, ka shkarkuar emocionet e veta, ngazëllimet e zhgënjimet për realitetin, për bëmat dhe të pabërat tona. Shpeshherë përjetimi i tij na del aq i detajuar, aq drithërues dhe i sinqertë njëkohësisht, ku si bazament ka ngazëllimin dhe dëshpërimin për të metat tona, si shoqëri dhe si komb. Mirëpo, letërshkruesi, me pak fjalë e fjali, në letrat e tij arrin ta zbërthejë edhe personalitetin e shkrimtarit Zejnullah Halili, duke pasqyruar karakterin dhe angazhimin e tij: “... po të shkruaj Ty, miku im i mirë, këtë letër, sepse Ti kurrë nuk ishte vetëm shikues dhe vëzhgues, por gjithnjë krijues dhe pjesëmarrës i qenies njeri, që ofron, nderon e lum­turon...”. (Letra me titull “Ta kam lakmi që nuk i sheh këta horra”, më 13 korrik 2019). Edhe pse në letrat e tij letërshkruesi nuk ka shumë fjali që e zbërthejnë personalitetin e shkrimtarit të ndjerë Zejnullah Halili, nënteksti i shumë rrëfimeve pas­qyron karakterin e fortë që kishte poeti Zejnullah Halili, i cili na del se ishte një libër i gjallë, një libër i hapur, i cili të shpaloset vetë edhe kur ti nuk do ta hapësh (Letra “Libri biografik për Thaçin dhe tregimi për një komunist nga Letnica”, më 19 shkurtit 2018).

Duke e njohur shumë herët poetin e mirë­njo­hur Zejnullah Halili si një të ri me plot jetë, energji, dinamikë, vrull për jetë dhe krijimtari, letërdërguesi Hamza Halabaku herë-herë në letrat e tij, në lundrim të kujtimeve të veta, i kthehet ndonjë momenti dhe ngjarjeje nga e kaluara, bën krahasimin me aktualitetin dhe nga nënteksti del qartë kërkesa që pranuesi i letrës ta inkurajojë, ose ta ngushëllojë për atë që po bën në raport me të. Së këndejmi, nuk mungojnë as dialogët imagjinarë me Zejnën, të cilin autori Halabaku lexuesit ia ofron si një njeri plot optimizëm, energji, dinamikë, vrull për jetë dhe për krijimtari letrare. “Po ku na mbeti njerëzorja, miku im Zejnë, ajo njerëzorja për të cilën Ti ishe në gjendje të flijoheshe në çdo moment dhe kredo Jotja, jo vetëm në poezi, por edhe në bisedat më të zakonshme ishte: Të jetosh me nder dhe të marrësh atë që të takon, është njerëzi, e njerëzorja të shpie përjetësi” (Letra “Po të shkruaj për një ngjarje rrëqethëse!”, mesi i janarit 2018).

Mbi tokë ecin shumë njerëz, por shumë pak prej tyre lënë gjurmë të ndritshme

Letërshkruesi Halabaku në letrat e tij nuk lë anash as disa motive e fakte jetësore, të cilat personalitetin e shkrimtarit Zejnullah Halili e bëjnë të madhërishëm, siç janë mjeshtëria e tij letrare, urtia, altru­izmi, humanizmi, vizioni i tij dhe atdhetarizmi në vepër. Sa e sa fëmijëve u ka mbetur në zemër sjellja e tij brilante me ta, buzë­qeshja mahnitëse që dinte ai ta ofronte, por edhe porosia e vargjeve të poezisë së tij. Dhe nuk mund të ishte ndryshe, sepse Zejna fëmijët i shihte me sytë e zemrës dhe të dashurisë, e ndiente dhe e shijonte pafajësinë e tyre, duke e frymëzuar vet­veten që tek ata të mbillte, si në një arë pjellore, gëzim, vetëbesim, guxim, vegim, optimizëm, gjallëri për jetë dhe atdhedashuri, duke nënvizuar herë pas here se Atdheu duhet me zemër (Letra “Për dukuritë negative dhe vdekjet aksidentale”, më 1 tetor 2018).

Autori Hamza Halabaku, duke e cilësuar Zejnullah Halilin si një motor që lëvizte gurë dhe dru, mendje dhe zemra, si njeriu që krijonte atmo­sferë, gëzim, vetëbesim, guxim, vegim, optimizëm, gjallëri për jetë dhe për krijimtari., tërthorazi tregon se ai i mungon shumë, për t’i dhuruar pak optimi­zëm për të nesërmen më të ndritshme në këto rrethana kur letërshkruesi mendon se koha po tregon që të këqijat nuk paskan fund! (Letra “Koha po tregon se të këqijat nuk paskan fund!”, janar - prill 2020).

Letërshkruesi Halabaku e ka të qartë se krye­personazhi i tij në këto rrëfime, Zejnullah Halili, nuk do të pajtohej me dozën e zhgënjimit, që herë-herë e shfaq në situatën aktuale, me punën e lidershipit dhe me ecjen e ngadaltë në ndërtimin e shtetit. Mirëpo, ai nuk mund ta fshehë as zhgënji­min e dëshpërimin, kur shkruan për sfidat e ndër­timit të shtetit të Kosovës, për zhvillimin sidomos të tri shtyllave kryesore të shtetit, siç janë: drejtësia, shëndetësia dhe arsimi. Nuk mund ta fshehë zhgë­njimin e dëshpërimin me sjelljen e elitave politike, duke filluar nga deputetët e deri te bartësit e fun­ksioneve më të larta, të cilët nuk janë në nivel të detyrave dhe përgjegjësive që kanë para qyteta­rëve dhe para atdheut tonë, për çlirimin e të cilit u derdh shumë gjak. Nuk mund ta arsyetojë në asnjë mënyrë paqëndrueshmërinë e qeverive të vendit, të cilat, që nga shpallja e pavarësisë së Kosovës me njohje ndërkombëtare, nuk arritën ta përfundonin ma­ndatin katërvjeçar, jo për shkak të përgjegjë­sisë që kishin ndaj zgjedhësve, por për shkak të shtyrjes me bërryla të klaneve të ndryshme për ta marrë pushtetin.

Këtë fjalë timen po e përfundoj me konsta­timin e autorit të librit “Letra mikut në amshim”, se mbi tokë ecin shumë njerëz, por shumë pak prej tyre lënë gjurmë të ndritshme, siç ka lënë shkrimtari i njohur për fëmijë, Zejnullah Halili (1945 - 2004).

Marrë nga Bota Sot:

https://www.botasot.info/kultura/2231297/ngazellimet-e-zhgenjimet-e-nje-letershkruesi-per-realitetin/